در دو سال گذشته، اسقاط خودروهای سواری و سنگین با فراز و نشیب‌های بسیار همراه بوده است. به‌تازگی نیز صحبت‌هایی از رئیس هوا و اقلیم محیط زیست منتشر شد که خبر از جهش قیمت اسقاط برای سواری‌ها به ۲۱۰میلیون و برای مدل‌های دیزلی به یک‌میلیارد و صد میلیون تومان می‌داد. حالا محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو در واکنش به این صحبت‌ها اعلام کرده است که مصاحبه رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم تقطیع شده و بخشی از آن‌ها حذف شده بود. به گفته مشهدی‌شریف، این شایعات در کنار تاخیر هشت‌ماهه و عدم تصویب آیین‌نامه اسقاط از سوی دولت، باعث شده است تا در سه، چهار ماهه اخیر آمار اسقاط به‌شدت کاهش یابد و مالکان این خودروها در انتظار تعیین تکلیف آیین‌نامه باشند. این در حالی است که به گفته وی، قیمت گواهی اسقاط تغییری نکرده و تنها صحبت‌هایی درخصوص افزایش تعداد اسقاط به‌منظور ایجاد انگیزه برای از رده خارج کردن خودروها، مطرح شده است. در ادامه گفت‌وگوی «دنیای‌خودرو» با محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو را می‌خوانید.
شایعه‌ای در مورد افزایش قیمت خودروهای فرسوده به وجود آمده است. شرایط خودروهای فرسوده در کشور به چه صورت بوده و درحال‌حاضر قیمت این خودروها چقدر است؟
مصاحبه‌ای از رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم محیط‌زیست منتشر شد که به نظر من مطالب ایشان تقطیع شده و درست بیان نشده بود. درنتیجه فضا و جوی به وجود آمد که همگان پنداشتند گواهی اسقاط به ۲۱۰ میلیون تومان رسیده و برای تاکسی و دیزلی‌ها به یک‌میلیارد رسیده است. برداشت‌ها از این مصاحبه این بود که گواهی اسقاط از ۳۵میلیون تومان به ۲۱۰میلیون تومان رسیده است و برای دیزلی‌ها که ۵۵میلیون تومان بوده به یک میلیارد و صد میلیون تومان رسیده است. به نظر می‌رسد صحبت‌های ایشان تقطیع شده بود اما واقعیت این است که گواهی اسقاط هیچ تغییری نکرده است.
گواهی اسقاط خودروهای بنزینی ۳۵میلیون تومان و گواهی اسقاط خودروهای دیزلی ۵۵میلیون تومان است. هر تعداد گواهی که برای یک خودرو لازم باشد، در این اعداد ضرب می‌شود. یعنی برای خودرویی که یک گواهی دارد، ۳۵میلیون تومان و برای خودرویی که دو گواهی دارد، ۷۰میلیون تومان می‌شود. مثلا تاکسی دو گواهی اسقاط خواهد داشت، وانت زیر یک تن هم دو گواهی، اما وانت‌نیسان که بالای یک تن است، سه گواهی اسقاط خواهد داشت. برای هر یک از این مدل‌ها، تعداد گواهی اسقاط در قیمت ضرب شده و مبلغ نهایی مشخص می‌شود. صحبت دکتر کلالی‌زاده، رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم این بود که «قرار است آیین‌نامه اجرایی از رده خارج کردن خودروهای فرسوده تصویب شود.»
مجلس سه ماه برای این کار فرصت داده بود که زمان آن از ۱۰ بهمن‌ماه ۱۴۰۱ آغاز می‌شد و ۱۰اردیبهشت ۱۴۰۲ به پایان می‌رسید. تقریبا هشت‌ماه است که هیات دولت در تصویب این آیین‌نامه تاخیر دارد و همچنان قرار است این آیین‌نامه تصویب شود.
بر اساس این آیین‌نامه قرار است چه اتفاقاتی رخ دهد؟
در این آیین‌نامه، بسته‌های تشویقی و تنبیهی فراوانی در نظر گرفته شده است. یکی از بسته‌های تشویقی، افزایش تعداد گواهی اسقاط براساس سال خودروست. یعنی این که هرچه تعداد سال خودرو کمتر باشد، گواهی اسقاط آن بیشتر خواهد بود. هرچه سال خودرو بیشتر باشد، گواهی اسقاط آن کمتر خواهد بود. بر این اساس، خودروها سه دسته می‌شوند؛ سن بالا، متوسط و کمتر. برای سواری‌ها سه سن ۲۰، ۲۵ و ۳۰ سال در نظر گرفته شده است. اما هنوز تصویب نشده و مشخص نیست همین موضوع تصویب می‌شود یا نه. نقطه‌نظرات کمیسیون زیربنایی هیات‌دولت در این خصوص متفاوت است.
آیا این آیین‌نامه پیش از شروع سال تصویب خواهد شد؟ چرا تاکنون تصویب نشده است؟
قرار بود در هفته گذشته تصویب شود نشد. احتمال دارد هفته آینده تصویب شود و حتی احتمال دارد تاخیر دولت تا پایان سال جاری هم ادامه پیدا کند. به‌دلیل اینکه خودروسازان به پرداخت ۱.۵درصد به‌جای خرید گواهی اسقاط علاقه‌مند هستند. اگر گواهی بنزینی‌ها ۳۵میلیون تومان باشد و یک خودرو صفر ۶۰۰میلیون تومان باشد، ۱.۵درصد آن ۹میلیون تومان می‌شود. براساس قانون به ازای هر چهار خودرو، باید یک خودرو اسقاط شود، چهار ۹میلیون تومان به ۳۶میلیون تومان می‌رسد.
بنابراین برای خودروهایی که زیر ۶۰۰میلیون تومان هستند، خودروساز هزینه کمتری پرداخت می‌کند. اگر خودرویی با قیمت دولتی ۴۰۰میلیون تومان عرضه شود، ۱.۵درصد آن ۶میلیون تومان می‌شود و برای هر چهار خودرو ۲۴میلیون تومان هزینه می‌شود که اختلاف ۱۱میلیون تومانی با گواهی اسقاط دارد. بنابراین خودروساز علاقه‌مند است به‌جای اینکه گواهی اسقاط ۳۵میلیون تومانی بخرد، ۱.۵درصد قیمت خودرو را بپردازد که در مجموع برای هر چهار خودرو ۱۱میلیون تومان و برای هر خودرو ۲میلیون و ۷۵۰میلیون سود کند. البته این حرف هم در حد شنیده‌هاست که امیدواریم بی‌اساس و دروغ باشد و هیات دولت فارغ از بحث خودروسازان این آیین‌نامه را تصویب کند.
آیا دلیل اصلی عدم تصویب این آیین‌نامه، در نظر گرفتن سود خودروسازان است؟
عده‌ای همین موضوع را مطرح می‌کنند، اما نمی‌دانیم و امیدواریم شایعه‌ای باشد که واقعیت نداشته باشد. متاسفانه الان ۸ماه شده که تصویب این آیین‌نامه به تاخیر افتاده است. اختلافات هم هرچه بوده باشد، باید در سه‌ماه نخست حل می‌شد. درحال‌حاضر ۱۱ماه گذشته؛ یعنی سه ماه فرصت قانونی و ۸ماه هم تاخیر در تصویب آن. این برای ما قابل‌توجیه نیست. همه مسائل اسقاط هم به مساله آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده گره خورده است. زمانی‌که یک شایعه در کشور پخش می‌شود و همه می‌فهمند که ممکن است گواهی اسقاط بر حسب سال تفاوت پیدا کند، از اسقاط خودروها امتناع می‌کنند و در انتظار تعیین تکلیف می‌مانند.
وضعیت اسقاط در سال جاری و طی ماه‌های اخیر به چه صورت بوده است؟
در شش‌ماهه اول سال تقریبا سه‌برابر سال گذشته خودرو اسقاط کرده‌ایم، اما در این سه چهار ماهه که شایعه تصویب آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و جدول معادل‌سازی پیش آمده، اسقاط به‌شدت کاهش پیدا کرده است و همه در انتظار نتیجه هستند و منتظرند ببینند که خودروها چند گواهی اسقاط خواهند داشت.
مسئول محیط‌زیست اعلام کرد گواهی اسقاط به ۲۱۰میلیون تومان رسیده، اما باید گفت برای تاکسی‌های ون و برخی خودروهای دیگر ممکن است تعداد گواهی اسقاط بیشتر شود و از این طریق، به این مبلغ برسند. تابه‌حال تاکسی‌های ون ۵ گواهی اسقاط داشته‌اند و ممکن است بیشتر شود. در دیزلی‌ها تا امروز کشنده‌ها ۱۶ گواهی داشته‌اند که با حساب ۵۵میلیون تومان به ۸۸۰میلیون تومان می‌رسد.
به‌عنوان مثال، اگر گواهی این خودروها براساس سال ساخت به ۲۰عدد برسد، قیمت آن یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون‌تومان می‌شود. اگر سال یک کشنده کمتر باشد، برای ایجاد انگیزه بیشتر به‌منظور اسقاط، تعداد گواهی را بالا برده‌اند. در بازار هم خودروهایی که سن کمتری دارند، در مقایسه با خودروهایی با سن بالا، قیمت بیشتری دارند. این آیین‌نامه در نظر داشته است؛ بسته تشویقی برای اسقاط ایجاد کند، اما متاسفانه این تاخیر افت شدیدی در اسقاط به وجود آورده و آمارها به‌شدت کاهش پیدا کرده و مالکان خودروها در انتظار نتیجه نهایی هستند.
به نظر شما برآورد و هدف دولت از این اقدام چه بوده است؟
قصد دارند تعداد گواهی اسقاط را افزایش دهند، اما حرف دیگری هم هست که سن خودروها را کمی بالاتر ببرند. طبق قانون ساماندهی صنعت خودرو، زمانی که خودرو به سن فرسودگی برسد، اجازه تردد در کلانشهرها را ندارد. یعنی یک سواری ۲۰ساله اجازه تردد در تهران و سایر کلانشهرها را ندارد. این مشکلی را برای تعدادی به وجود می‌آورد که تعداد آن‌ها هم کم نیست.
مشخص نیست دولت قصد دارد با این کار، سن فرسودگی را افزایش دهد یا ملاحظه مسائل و اجتماعی را کند تا مردم جریمه نشوند و از تردد خودروهای آن‌ها جلوگیری نشود. مشخص نیست که این اتفاق خواهد افتاد یا نه. همچنین معلوم نیست هیات دولت بعد از هشت ماه چه کاری قرار است انجام دهد.
هنوز این آیین‌نامه تصویب نشده و این در حالی است که وضعیت آلودگی شهرها بدتر شده؛ اگر این شرایط ساماندهی نشود، با توجه به سهم ۶۰درصد منابع متحرک ما در آلودگی، وضعیت تغییر نخواهد کرد و هیچ اتفاق مثبتی نخواهد افتاد. اما امیدواریم هرچه زودتر دولت این آیین‌نامه را تعیین تکلیف کند تا وضعیت اسقاط از بلاتکلیفی خارج شود.
